Gefascineerd door true crime, audio, misdaad en onderzoeksjournalistiek bundelden Mirre en ik onze krachten in 2019. Al snel stuitte we op de cold case kalender. Een kalender die sinds 2017 met 52 Nederlandse onopgeloste moord- en vermissingszaken wordt verspreid in onder meer gevangenissen, en zo opnieuw aandacht probeert te verwerven. Deze kalender wordt gemaakt door politie en het openbaar ministerie in samenwerking met nabestaanden.
Deze kalender gaf al snel de doorslag om de podcast over cold cases te laten gaan. De zaken zijn logischerwijs nog open en met de wetenschap dat familie toestemming heeft gegeven, is het op ethisch aspect gemakkelijker om deze zaken aan te grijpen. Wel was er de bewuste keuze om zaken te gaan onderzoeken waarbij een onopgeloste moord in het midden staat, en niet vermissingszaken – en ook alleen volwassenen en geen kinderen. Een bewuste ethische keuze.
Na een periode van hard werken aan de podcast tijdens de minor Project van je Leven stond de eerste aflevering ‘op de planken’. Maar de tevredenheid bij zowel Mirre als mij ontbrak. Tijdens de zomer hebben we het allemaal even naast ons neergelegd en nu pakken we alles weer op. Aflevering 1 schrappen we, opnames nemen we opnieuw door en we gaan kijken hoe we de opbouw preciezer kunnen maken.
🗓️ donderdag 17 september 2020
Na overleg met Bea besloten Mirre en ik bij de herstart van het schooljaar hoofdstukken/afleveringen op een rijtje te zetten. Nog niet officieel, maar een voorzichtige ‘schets’ om alles voor onszelf weer even duidelijk te hebben na een stilstand van acht weken in de zomer.
Het idee hierachter is ook om mensen met meer structuur te kunnen benaderen. Dat deden we eigenlijk op allerlei manieren via mail en telefoon, maar duidelijkheid ontbrak nogal eens. Naast deze hoofdstukken maken daarom dus ook een podcastplan, een soort businessplan waarin we uitleggen wie we zijn, wat we doen en waarom. Op die manier kunnen wat dat koppelen aan een hoofdstuk/aflevering en zo de specifieke bron benaderen. Dat moet erin resulteren dat deze bronnen niet gelijk allerlei vragen krijgen, maar vaak direct weten wat van hen verwacht wordt.
Rechts een foto van de eerste schets. Vier hoofdstukken genaamd familievete, milieu, de dag van de moord en heropenen zaak. Onder deze hoofdstukken staan namen van bronnen, stukken en dergelijken die sowieso in het hoofdstuk horen. Boven de lijn staat Johan, de man die vermoord is en waarover de podcast gaat. Hij keert prominent terug in elk hoofdstuk. Tevens staan er enkele namen die de rode draad door alle hoofdstukken samen met ons zullen vormen. Daarnaast is er nog een hoofdstuk bonus. Dit zal een bonus-aflevering worden waarin we meer ingaan op hoe een cold case ontstaat, of daar patronen in zitten en wat de handelingen van politie en/of justitie zijn.
🗓️ maandag 21 september 2020
Sinds donderdag hebben Mirre en ik alleen nog via WhatsApp gesproken en elkaar de ruimte gegeven om na te denken over de opbouw van de hoofdstukken, maar ook de inhoud.
De uiteindelijk volgorde van hoofdstukken/afleveringen is als volgt:
1. Heropening zaak – Hoe kan het dat de zaak plots is heropend, welke aanleidingen zijn er? // We willen contact met journalist Sander Sonnemans van het AD die ook plots over de zaak schreef, met het cold case team van de politie Rotterdam en RTV Rijnmond die ook plots een aflevering wijde aan de zaak omtrent Johan
2. Milieu – We willen het hebben over hoe Overschie vroeger was en nu is, dat doen we onder meer met oud-welzijnswerkster José Spiering die we in juni dit jaar al spraken // Daarnaast loopt er sinds diezelfde maand contact met een oude vriend van Johan, dat contact willen we volgende week op gaan pakken. Met hem willen we een beeld schetsen over Johan, maar ook over hoe in Overschie destijds men met elkaar omging
Bonus – In deze aflevering, tussen de tweede en derde in, willen we de kijker meenemen in de cold cases van Nederland. Hoe ontstaan deze, en is daar een patroon in te vinden? // Onder meer gesprekken voeren met politie en het cold case team, maar misschien ook wel met nabestaanden van andere cold cases die vertellen over wat voor impact een onopgeloste zaak heeft op het dagelijks leven // Deze bonusaflevering maken we pas na dat de andere vier afleveringen zo goed als af zijn, de precieze inhoud staat dus niet vast
3. Familievete – Voorafgaand aan de dood van Johan ging een familievete van ± 2 jaar. Twee families inclusief vrienden recht tegenover elkaar, beiden uit Overschie en beiden tot op het bot gedreven. // Tijdens deze familievete die eindigde met de dood van Johan, werd iemand van de rivaliserende familie al eerder om het leven gebracht // We willen familiebanden in kaart brengen, maar ook de eerdere liquidatiepogingen op Johan met onder meer een handgranaat
4. De dag van de moord – In deze laatste aflevering willen we de luisteraar meenemen in de dag waarop Johan stierf en de processen die volgden. // Hoe is de zaak uiteindelijk een cold case geworden en ‘vergeten’? // Het liefst hebben we in deze aflevering definitief familie van Johan aan het woord. Contact ligt er al, maar verloopt moeizaam en dus is het doorzetten om hen toch te kunnen overtuigen mee te werken
🗓️ donderdag 24 september 2020
Gistermiddag heb ik contact gehad met de eerder benoemde oud vriend van Johan. Ik heb hem uitgelegd waar we de podcast over maken, dat er meerdere seizoenen komen met meerdere cold cases en waar we hem voor nodig hebben. Hij is enthousiast en huiverig tegelijk. Dat laatste komt door de angst. Ik heb hem daarom de ruimte gegeven voor een besluit, de ja of de nee of hij mee wil werken aan onze podcast. Natuurlijk heb ik daarbij aangegeven dat anonimiteit mogelijk is, al moeten we wel gaan kijken hoe we dat garanderen. Want is alleen een pseudoniem voldoende? Daarover wil ik nog met Devid en/of Jos in gesprek.
Verder hebben we vandaag lijntjes uitgezet voor de eerste aflevering bij Sander Sonnemans (misdaadjournalist AD die recent (plots) over de zaak schreef) en RTV Rijnmond (zij maakten (plots) een uitzending over de zaak). We hebben het cold case team met opzet nog niet benaderd omdat we eerst graag in gesprek gaan met deze twee partijen.
Ook hebben we een podcast-plan gemaakt. Een soort PDF-boekje dat we van nu af aan bij elke mail stoppen als we een bron benaderen. Het boekje beschrijft wat Koude Zaken is, waarom we het maken en wie wij zijn. We hopen daarmee direct vragen te beantwoorden die de bron krijgt bij het ontvangen van de mail, wat er weer in resulteert dat er minder email-verkeer nodig is om tot een uiteindelijke afspraak te komen. Het podcast-plan vind je hier en wordt zoals eerder geschreven bij elke mail toegevoegd wanneer bronnen benaderd worden.
🗓️ donderdag 1 oktober 2020
Vandaag hebben we de feedback op het podcast-plan verwerkt. Deze feedback kregen we van medestudent Rens van de Plas omdat hij ook ons traject met Koude Zaken tijdens de minor mee heeft gemaakt. Hij kent de inhoud dus redelijk en wist wat er mistte in het plan. Het vernieuwde podcast-plan vind je hier.
Verder hebben we een lange mail naar de jeugdvriend van Johan gestuurd. Anderhalve week geleden sprak ik hem telefonisch en dinsdag zou hij weer contact opnemen met de ja of de nee om (in anonimiteit) mee te werken aan de podcast. Omdat ik niets gehoord heb hebben we de mail gestuurd met de vraag wat hij nodig heeft om een goede keuze te maken, wat we voor hem kunnen doen en of hij een oriënterend gesprek zonder opnameapparatuur prettig vindt. Mocht ik daar aankomende maandag nog geen reactie op hebben ga ik zelf bellen. Dat stel ik nu dus met de mail nog even uit om 1) niet te wanhopig over te komen en 2) hem ook niet onder druk wil zetten.
🗓️ update na lange stilte
Het was een tijdlang stil rond Koude Zaken, en niet zonder reden. Er waren tal van plannen, zoals het spreken met een oud-rechercheur, een jeugdvriend van Johan, podcastmakers als Frans Pollux en eindredactrice Marion Oskamp. Helaas kwam dit allemaal in verval toen de tweede golf ons bereikte. Een excuus dat ik zelf liever niet maak, maar hier juist absoluut op zijn plaats is – vinden zowel Mirre als ik.
Een podcast als Koude Zaken heeft veel met gevoelens te maken. Gevoelens die amper over te brengen zijn via een scherm tussen de interviewer en geïnterviewden. Dat gevoel wil je immers ook in de podcast leggen, en als dat niet gaat moet je keuzes maken. Wij kozen er dus voor om het voorlopig even te laten rusten en ons niet in bochten te wringen (en dus regels en adviezen van de overheid te negeren).
We spraken elkaar wel. We doken in oude stof om het geheugen op te frissen, onderhielden mail-contact met onder meer de jeugdvriend van Johan, spraken weer eens met Devid over de gang van zaken en zetten plannen uit voor 2021. De eerste weken van januari heb ik Mirre de ruimte gegeven om haar stage volledig af te kunnen ronden. In de vierde week (op het moment van schrijven is het dinsdag 26 januari) hebben we onze handen weer volledig uit de mouwen gestoken.
🗓️ dinsdag 26 januari 2021
Vandaag hebben we de draad weer opgepakt. De tweede golf is allesbehalve over, maar we hebben besloten om toch door te pakken. Zo staat er bijvoorbeeld sinds vandaag een afspraak met de jeugdvriend van Patrick in de agenda (donderdag 11 februari), heb ik contact gehad met onder meer Marion Oskamp en Frans Pollux en zet Mirre lijntjes uit bij twee (oud)advocaten die destijds bij de zaken rond de familieruzie in Overschie betrokken waren.
Ook hebben we besloten om allebei afzonderlijk van elkaar nogmaals in alle stof te duiken. Kijken of er dingen zijn die we toch nog gemist hebben, kijken welke vragen er nog omhoog komen en kijken welke stof nog belangrijk is om eventueel te vermelden in een van de eerste afleveringen. Donderdag spreken we elkaar weer en nemen we deze stof door met de opnameapparatuur aan. De opnames die daar uit voortkomen kunnen altijd van pas komen om later in afleveringen te gebruiken. We volgen hiervoor dus geen script en laten onze ingevingen het werk doen.